Stedenbouwkundig plan Aan de Waterkant

Stedenbouwkundig plan Aan de waterkant in de wijk Jeruzalem is onderdeel van een reeks nieuwe planontwikkelingen langs de Piushaven in Tilburg. Diederendirrix is al ruim tien jaar betrokken bij de herstructurering en uitbreiding van de wijk. In 2010 is gestart met het masterplan voor een gebied van circa vier hectare. In de jaren erna is een stedenbouwkundig plan gemaakt en zijn alle grondgebonden woningen (169 eenheden) en appartementencomplexen (110 eenheden) architectonisch uitgewerkt.

Opgave

De wijk Jeruzalem ligt ingesloten tussen de Ringbaan Oost, de Meierijbaan, het Wilhelminakanaal en de Piushaven. Beeldbepalend voor de bebouwing zijn de recent gerenoveerde Airey-woningen die in de jaren 50 met Marshallhulp zijn gerealiseerd. Stedenbouwkundig wordt de wijk gekenmerkt door een eenvoudig orthogonaal patroon van straten met lichte knikken. Deze hoofdstructuur met de centraal gelegen Caspar Houbenstraat en de dwars daarop georiënteerde Betuwestraat, Veluwestraat en Twentestraat, is omringd door een groenstructuur met een wandelroute langs het water. Beide structuren waren slecht met elkaar verbonden en de inrichting van de openbare ruimte in de wijk was van een lage kwaliteit. Door de herbestemming van het voormalige bedrijventerrein tot woongebied, hebben we de oeverzone langs de Piushaven en het Wilhelminakanaal verbonden met de wijk en tegelijkertijd de openbare ruimte uitgebreid en een kwalitatieve impuls gegeven. Zo wordt de groen-blauwe kwaliteit van het oevergebied ten volle benut voor de hele wijk Jeruzalem.

Nieuwe oriëntatie

Het stedenbouwkundig plan bestaat uit een reeks nieuwe bouwblokken aan het kanaal en een aantal opnieuw ingevulde bouwvelden aan de Twentestraat en Caspar Houbenstraat. Met de nieuwe stedenbouwkundige structuur hebben we ‘doorkijken’ gemaakt vanaf de wijk richting de oevers van het kanaal. Dit principe introduceert een nieuwe oriëntatie van de openbare ruimte richting kanaal en het omringde landschap.

De nieuwe grondgebonden woningen aan weerszijden van de Twentestraat sluiten aan op de schaal van de bestaande (Airey-)woningen. De appartementencomplexen introduceren een schaalsprong die verschillende structuren op wijk- en stadsniveau markeren. De centrale as van de Casper Houbenstraat loopt door in een autovrij plein met een hoogteaccent aan de waterkant. Bij het kruispunt Meierijbaan en Wilhelminakanaal staat een tweede hoogteaccent dat de overgang markeert tussen stad en ommeland.

Landschap

Het groene karakter van de wijk Jeruzalem, de inrichting van het havenpark aan overzijde van de Piushaven en de nabijheid van natuurgebied- en landschapspark Moerenburg zijn belangrijke uitgangspunten geweest voor de inrichting van de openbare ruimte. Het nieuwe oeverpark heeft een landschappelijk karakter met een ecologische en ruige uitstraling. Een invulling met riet, wilgen en kruidenmengsels is kenmerkend. Een aantal plekken in het oeverpark vormen nadrukkelijk een schakelpunt. Zo is het plein op de kop van de Casper Houbenstraat een nieuwe verblijfsplek in de wijk met een fraai uitzicht op het kanaal en het landschap. De aansluiting op de Meierijbaan is opnieuw ontworpen, zodat de verbinding met Moerenburg is vergemakkelijkt.

Beeldkwaliteit bebouwing

De beeldkwaliteit van de nieuwbouw is in sterke mate bepaald door de wens om enerzijds aansluiting te vinden op de bestaande wijk met een zeer homogeen straatbeeld en anderzijds om een overgang te maken naar het nieuwe gedifferentieerd straatbeeld richting het water. Kenmerkend is de verfijning van dit beeld richting de oevers in termen van korrel, materiaal- en kleurgebruik.

De architectuurstijl van Jeruzalem verloopt van traditioneel in het bestaande deel van de wijk naar moderner richting de oevers in het nieuwe deel. Deze overgang wordt geleidelijk ingezet vanaf de Twentestraat. Daarbij is de aanwezige architectuurkarakteristiek van Jeruzalem hergebruikt op onderdelen. Zo zijn de typerende in het bestaande straatbeeld aanwezige dakvormen, verhoudingen van gevelopeningen, kleuren en korrelgroottes, wat meer aanwezig in het nieuwe straatbeeld bij de aansluiting op de bestaande wijk en wat minder aanwezig richting het oever park.

De bouwmassa’s maar ook de individuele woningen zijn geleed en expressief. Dit hebben we gerealiseerd door bijvoorbeeld het toepassen van een uitgesproken dakrand, een nadrukkelijke overstek, afwisselend schuin- of plat dak, loggia, erker en of dakterras. Het hoofdmateriaal is metselwerk. In verschillende tinten en speciale verbanden hebben we een accentuering gemaakt. Daarbij is het kleurgebruik van de steen lichter en minder verschillend bij de blokken die aansluiten op de bestaande wijk. Meer kleurverschil wordt er gemaakt richting het oeverpark.