Breda Innovation Dome

In de binnenstad van Breda ligt de iconische koepelgevangenis. Een ommuurd terrein van circa 3,3 hectare met veel monumentaal erfgoed. In 2016 sloot de penitentiaire inrichting De Boschpoort definitief haar deuren. Sindsdien wordt het koepelcomplex tijdelijk geëxploiteerd als evenementenlocatie en ingezet voor de opvang van vluchtelingen. Voor een marktconsultatie in 2021 heeft diederendirrix in opdracht van VanWonen en in samenwerking met Felixx en GrosfeltBekkersvandeVelde een plan gemaakt om de koepelgevangenis weer een permanente functie te geven. We stellen een nieuwe stadsbuurt in een park voor: grenzeloos, groen en gastvrij.

Van luchtplaats naar pocketpark

Toen het koepelcomplex tussen 1882-1886 werd gebouwd, lag het aan de rand van de stad tegen het water van de Mark aan. Nu is het complex onderdeel van het centrum van Breda. De koepelcampus wordt een nieuw dynamische stadsbuurt met de koepel als iconisch middelpunt. De karakteristieke muren rondom het koepelcomplex blijven gehandhaafd. Zo blijft de mysterieuze sfeer van een verborgen gebied behouden. De ommuring is er nu niet om mensen binnen te houden, maar gebruiken we om een besloten pocketpark te maken. Speelse en spannende openingen in de muren, met archetypische gebogen poorten en boogvensters, verleiden op een poëtische manier de inwoners van de stad om het nieuwe stedelijke interieur te verkennen.

Cirkelbos versus labyrint

Het oorspronkelijke ommuurde gevangeniscomplex bestond uit twee delen. De scheiding tussen de verdachten en veroordeelden was duidelijk afgebakend door een muur tussen het huis van bewaring en de strafgevangenis in de koepel. De oorspronkelijke tweedeling van het gevangeniscomplex komt tot uiting in twee nieuwe stedenbouwkundige hoofdstructuren. Een open radiale groenstructuur, het cirkelbos, rond de koepel en een besloten orthogonaal grid, het labyrint, aan de zijde van het huis van bewaring. We versterken de oorspronkelijke grens door aan weerszijde van de oude muur een markant beweeglint aan te leggen met sport- en spelvoorzieningen.

Open innovatiecampus

Ons plan -Breda Innovation Dome; connect, create, live- maakt het koepelcomplex onderdeel van de stad. We versterken de positie van de regio Breda door een nieuwe vestigingsplaats voor internationale studenten en jonge ondernemers te creëren. De innovatiecampus voor toegepaste technologie, met digitalisering en applied sciences is de katalysator voor herbestemming van de monumentale gebouwen en het toevoegen van nieuwe gebouwen.

In de evenementenruimten, koffiebars en op het koepeldakterras maakt het publiek kennis met de nieuwste innovaties en inspireren jonge ondernemers, studenten en kenniswerkers elkaar door samen te leren (connect). In de koepel en het gerechtsgebouw doen ze technologische experimenten om tot vernieuwende oplossingen voor bijvoorbeeld de inrichting van het stedelijk leven te komen (create). In het Labyrinth en in het Cirkelbos wordt ruimte gecreëerd voor wonen en werken aan huis. Zo ontstaat een divers woon- en leefmilieu voor een stedelijke doelgroep die aansluit bij het campusconcept (live).

De koepel als facilitator van verduurzaming

De koepel is niet alleen het monumentale middelpunt van Breda Innovation Dome, het is ook de facilitator van verduurzaming. Het iconische koepeldak willen we inzetten als energiedak, de gewonnen warmte wordt gebufferd voor seizoensopslag in een ijswaterkelder in het gebied. Het Cirkelbos rond de koepel creëert een koele groene oase, die de biodiversiteit van de stad vergroot en helpt zoveel mogelijk water natuurlijk te infiltreren.

De nieuwe woningen zijn ontworpen met een 50% lagere materiaalbelasting door toepassing van biobased materialen zoals CLT hoofddraagconstructies en worden bovendien energieneutraal. Voor de bestaande bebouwing waaronder de Rijksmonumenten nemen we de BENG-norm als uitgangspunt. Door bouwkundige verbindingen losmaakbaar te ontwerpen kunnen elementen in de toekomst worden gedemonteerd, aangepast en of hergebruikt. Voor het monumentale erfgoed betekent dit ook dat ingrepen ongedaan gemaakt kunnen worden. De Koepelcampus is circulair, natuurinclusief, klimaatadaptief en bovenal toekomstbestendig. Open up, start the future!