Licht Verdicht

33 Verdichtingsstrategieën voor de Moderne Stad

De gemeente Rotterdam heeft zich tot doel gesteld meer woningen toe te voegen aan het centrum van de stad. De eigenaren van drie binnenstedelijke locaties (GGD, Weenapoint, Lumière) werkten samen met de gemeente en de BNA om te onderzoeken hoe dit het beste kan. De ontwerpstudie Licht Verdicht laat de resultaten zien van zeven interdisciplinaire ontwerpteams voor verdichting van de naoorlogse stad.

Het optoppen van bestaande gebouwen of het toevoegen van hoogbouw ligt voor de hand als dé manier van verdichten in Rotterdam. We hebben bewust niet gekozen voor een vooraf bekend eindbeeld; we maken van de vraagstelling onderwerp van ons onderzoek. Bovendien nemen we de vrijheid verder te kijken dan de Lumière-locatie, naar het hele bouwblok tussen de Kruiskade, Lijnbaan, Weena-Zuid en Karel Doormanstraat. Dat leidde tot maar liefst 33 gefaseerde oplossingen. Het dogmatische denken in eindoplossingen vervangen we door een open en dynamische ontwikkeling in deelplannen.

Dat Manhave Vastgoed eigenaar en Hugh Maaskant architect is van veruit de meeste gebouwen in dit bouwblok droeg bij aan de gekozen aanpak. Om te laten zien dat je met verdichten heel veel kanten op kan, hebben we een dynamisch keuzediagram ontwikkeld met 33 potentiële eindoplossingen. Naast optoppen en het toevoegen van hoogbouw kan een verdichtingsstrategie immers ook bestaan uit inbreiden, sloop-nieuwbouw, herbestemmen, renoveren of een combinatie van deze ingrepen. Manhave Vastgoed krijgt met dit keuzediagram inzicht hoe met variërende snelheid en omvang ruimtelijke ontwikkelingen plaats kunnen vinden in het bouwblok. We hebben vier wezenlijke verschillende verdichtingsstrategieën verder uitgewerkt.

Beginnen bij de plint

Om tot 33 gedegen verdichtingsstrategieën voor de moderne stad te komen, breken we met een aantal dogmatische gewoontes in Rotterdam. Bij veel nieuwbouw in de stad speelt de plint een ondergeschikte
rol. In dit plan beginnen we met het ontwerpen van een goede plint; daarna voegen we pas een nieuw (hoogbouw)volume toe. Uitgangspunt voor alle varianten is een goed functionerend bouwblok met een krachtige identiteit dat vooral op ooghoogte een aangenaam stadsbeeld vormt. Het bestaande expeditie- hof midden in het bouwblok biedt mogelijkheden om bijzondere winkels in mode, lifestyle en design toe te voegen. Nieuwe routes en plekken ontsluiten dit programma en verbinden het bouwblok met zijn omgeving. Deze sluiten naadloos aan op de bestaande bebouwing. Als de plint op orde is, kan de verdichting op hoger niveau worden gerealiseerd. De hoogbouwmogelijkheden zijn volgens ons pas opportuun als het bouwblok intern en op straatniveau op orde is.

Aantrekkelijk stedelijk interieur

Het tweede belangrijkste uitgangspunt is dat het publieke domein integraal onderdeel is van de verdichtingsstrategie. De Lijnbaan is door de autovrije opzet, de ligging tussen doorgaande straten en het ruimtelijk ontwerp op te vatten als een stedelijk interieur.
De lage bebouwing biedt een uniek perspectief op de omringende hoogbouw, zoals Bakema het met zijn ‘vriendschapsmodel’ al had voorzien. Ook de hoven en pleinen in het Lijnbaankwartier zijn op te vatten als stedelijke interieurs: publieke ruimten met een eigen identiteit en aangename verblijfskwaliteit. Het streven is om ook het gebied rondom de Lumière-locatie programmatisch en ruimtelijk op te laden tot een aantrekkelijk stedelijk interieur. Dit kan door aangename ontbijt, lunch-, en dinerplekken te creëren met excellente verswinkels op de kop van de Lijnbaan.

Koester de geschiedenis

Het laatste uitgangspunt voor al onze verdichtingsstrategieën is het vieren de naoorlogse architectuur en stedenbouw. Maaskants moderne city zou niet misstaan in de televisieserie Mad Men, die zich afspeelt tegen het decor van het ‘mid-century modernism’. Onze studielocatie is een van de best bewaarde wederopbouwblokken van Rotterdam. De City at aan de Kruiskade is een Rijksmonument en onderdeel van het Lijnbaan-ensemble. Vanaf het begin zijn hier op luxe en service gerichte functies ondergebracht. Het vaak als kil bestempelde modernisme werd hier voorzien van een hoogwaardige aankleding en stijlvolle ambiance. Dit vormt een cultuurhistorische inspiratiebron voor zowel de programmatische verdichting – functies waarin service, comfort en luxe voorop staan – als voor het ontwerp van nieuwe ingrepen en de thematische positionering van het blok. Zo benutten we de Mad Men sexyness van Rotterdam maximaal.

Zie publicatie team diederendirrix