Velo Sloterdijk

Velo is een nieuwbouwproject direct naast trein-, bus- en metrostation Amsterdam Sloterdijk. Het enorme stadsblok bestaat uit 392 woningen in de sociale en middeldure huur, diverse bedrijfsruimtes en een openbare fietsenstalling. In het ontwerp wordt extreme verdichting gekoppeld aan extreme vergroening.

Gecompliceerd ontwerpvraagstuk

Het gebied rond station Amsterdam Sloterdijk transformeert in hoog tempo. Het stadsdeel met initieel veel kantoorlocaties wordt meer en meer een gemengde stadswijk. De projectlocatie, kavel L-Midden, is één van de laatste lege kavels van kantoorgebied Teleport. De ambitie is hier een duurzaam, levendig woon-werkmilieu ontwikkelen. Een gebied met internationale allure pal naast het station, aan de spoorlijnen van en naar Amsterdam CS. Het is een complex ontwerpvraagstuk. Op één postzegel moeten de de wensen en belangen van drie verschillende opdrachtgevers – de Alliantie Ontwikkeling, gemeente Amsterdam en NS/ProRail – worden verenigd. De locatie heeft rondom een zware geluidbelasting en wordt omringd door stoïcijnse kantoren en grote scholen. Bovendien verzocht de gemeente het ontwerp door jonge architecten te laten maken. Het team van diederendirrix werkt hiertoe samen met Civic public architecture. Diederendirrix is zowel verantwoordelijk voor het ontwerp van het gebouw en het interieur van de stalling als voor de coördinatie van het ontwerpproces met alle betrokken partijen.

Een gebouw als een landschap

Velo bevat 392 woningen op een kavel van 85 bij 55 meter. Zo’n enorme verdichtingsopgave vraagt om slimme typologische uitgangspunten. Het gebouwvolume is een getrapt bouwblok rond een luwe gemeenschappelijke binnentuin. De hoge rug van zo’n 60 meter, gericht naar het spoor, schermt het meeste geluid af. Het lage bouwdeel aan de zuidzijde maakt maximale daglichttoetreding in de binnentuin mogelijk. Het bouwblok is verdeeld in vier eenheden. Iedere eenheid heeft een eigen adres en eigen architectuur. De woningen worden verhuurd in het sociale en middeldure segment. Ze worden gerealiseerd op een plint met bedrijfsruimtes en een openbare NS-stalling voor ruim vierduizend fietsen.

Vanuit de openbare ruimte bieden uitsneden dwars door het gebouw zicht op de groene binnenwereld. De getrapte opbouw en nauwe doorkijken worden voorzien van beplanting, refererend aan een alpiene Schlucht. Een groen verticaal landschap verbindt het openbare domein via collectieve buitenruimtes aan private balkons en terrassen op de galerijen. Het ontwerp van het landschap is gemaakt in samenwerking met Delva landschape architects en Hollands Groen.

Stedelijk interieur

De enorme schaal van het blok wordt genuanceerd door de menselijke maat van de onderbouw. Negen stadswoningen, drie hoeken met commerciële ruimte en een gemeenschappelijke blokhuiskamer voor alle bewoners zijn gericht op de straat. De blokhuiskamer bestaan uit een keuken met café, wasvoorzieningen en een multifunctionele zaal.

De openbare fietsenstalling met servicepunt bevindt zich op de begane grond en in het souterrain. Dit stedelijke interieur is met daklichten, vides, trappartijen en grote vensters verweven met het groene verticale landschap en de binnentuin. Vanuit verschillende kanten dringt tot diep in de ruimte daglicht toe. Royale entrees en een heldere structuur en -routing stroomlijnen het gebruik. De fietsenstalling is onder- en bovengronds uit te breiden naar het naastgelegen kavel L-West. Hiermee anticiperen we op verschillende toekomstscenario’s voor station Sloterdijk.

Het interieurontwerp van de stalling bestaat uit een zichtbaar betoncasco met houten kolom- en wandbekleding. De installaties zijn daarin geïntegreerd. Kleurvlakken op plafonds en belijningen op de vloer ondersteunen de oriëntatie. Een deel van de plint is vormgegeven als een etalage voor de stalling. Grote vensters bieden zicht op het station en vice versa. In deze ruimte kunnen later commerciële functies worden toegevoegd. Ook dat is onderdeel van ons adaptieve ontwerp.

Duurzaam inbreiden en vergroenen

In het ontwerp voor het wooncomplex is extreme verdichting gekoppeld aan extreme vergroening. Op een kavel van 4.800 m2 wordt ruim 34.500 m2 vloeroppervlak gerealiseerd en 1.400 m2 beplant oppervlak. Verspreid over het gebouw worden onder meer vijftig bomen aangeplant. Om al die beplanting te kunnen irrigeren – en bij piekbuien het riool te ontlasten – komt onder de binnentuin een grote waterbuffer.

Het groen en het gebouw zijn nadrukkelijk niet alleen bedoeld voor mensen. Er is weliswaar voldoende ruimte om te zonnen, te spelen, samen te eten en groente en fruit te kweken. Maar we maken nadrukkelijk ook ruimte voor insecten, vogels en vleermuizen. De beplanting is afgestemd op groeiomstandigheden én op ecologische meerwaarde. Denk bijvoorbeeld aan de aanmaak van nectar. De gevels van de Schlucht zijn opgebouwd uit verschillende stenen die samen een poreuze rotswand imiteren. Het idee is dat deze gevels mogen verwilderen en dieren hier hun plek vinden. In de straatgevels zijn daarnaast bijna honderd uiteenlopende nestkasten en vleermuisverblijven geïntegreerd.

Succesvol samenwerken betaalt zich uit

Velo is het resultaat van een grote gezamenlijke inspanning van ambitieuze opdrachtgevers, bevlogen ontwerpers en kundige adviseurs. De enige weg naar succes was een simultane en integrale benadering van de verschillende deelopgaven. Een open houding en betrokkenheid van alle stakeholders tijdens het ontwerpproces bleek cruciaal voor het gewenste resultaat.

De vier gebouwdelen zijn met een team van vier architecten vormgegeven: drie ontwerpers van diederendirrix en één van Civic Public Architecture. Er is een harmonieus palet van vier uitgesproken gevels tot stand gekomen. De gevels zitten vol gulle gebaren die het samenspel tussen openbare en privéruimten verrijken. Ze worden bekleed met baksteen en beton, materialen die de tand des tijds goed doorstaan en fraai verouderen. Het nieuwe gebouw brengt levendigheid en geeft Sloterdijk kleur.